İYİ Parti Artagan Projesi
İyi Parti tarafından açıklanan Artagan isimli proje, vadettiği nakitsiz toplum ve ekonomideki dijital dönüşüm itibariyle dikkat çekiyor.
Ancak, gerek tanıtım filmi ve konuşmalar gerekse tanıtım dokümanı açısından bakıldığında vadettiklerini gerçekçi bir çerçeveye oturtabiliyor mu, yoksa yalnızca öngörü ve beklentilerden ibaret, tanıtım dokümanında da ifade edildiği gibi bir önermeler bütününden mi ibaret.
Projenin bir çok noktasında bir yapay zekadan bahsedilmesine karşın yapay zekanın, ölçümleme yapması, mali kayıt ve denetim yapması, verilerin yapay zeka dışındaki erişimlere kapalı olması gibi ifadeler itibariyle esas kastedilenin tam olarak bir yapay zeka olmadığı anlaşılmakta.
Yapay zeka mevcut verilerden öğrenen ve bu öğrenmeler sonucunda benzer durumları anlamlandırabilen yapılar olarak düşünecek olursak, ölçümleme ve kayıt işlemlerinin doğrudan bir yapay zeka ile ilgili olamayacağı görülecektir.
Ayrıca, mali denetim anlamında, şüpheli işlemlerin tanımlanması ve benzer işlemlerin tespit edilerek raporlanması da bir yapay zeka değil iş süreci kuralları oluşturmaktan ibaret olacaktır.
Nitekim Artagan dokümanında verilen bankaların akıllı yazılımı olarak ifade edilen ve kredi kartının iki farklı şehirde kullanılmasının şüpheli işlem olarak tespit edilmesi de bir yapay zeka değil iş süreci kuralından ibarettir.
Artagan’ ın Findeks sistemi ile kıyaslandığı dokümanda Artagan’ ın işlevi biraz daha anlaşılabilmektedir.
Verilen örnekte Findeks’ in bankalar arası veri paylaşımı ile müşteri bilgilerinin ortak bir değerlendirmede kullanılması gibi Artagan da tüm vatandaşları tek bir sistem üzerinde birleştirmeyi öngörüyor.
Bu kapsamda da her bir kişinin gelir ve giderlerinin izlenebildiği, ve kişisel bilanço olarak isimlendirilen ve kişinin mali durumunu görebilmeyi ve buna uygun vergilendirme veya sosyal desteklerden faydalanması sağlamayı öngörüyor.
Artagan Proje dokümanının bir başka kısmında ise nakitsiz topluma geçiş vaadinde bulunuyor. Bu vaadinden bahsederken ise bir seyyar satıcıdan dahi nakitsiz alış veriş yapılması ve bunların ilgili kişilerin dijital varlıklarının hesaplar arasında transfer edilmesinden bahsediyor.
Yapılan transfer işlemlerini ise kapalı devre bir blok zincir ağına kaydetmeyi öngörüyor.
Bir seyyar satıcı alışverişinin nakitsiz olarak gerçekleştirilerek kayıt altına alınması oldukça zor görünse de Artagan Projesi ile belirli sektör veya ürünlerin alışverişlerinin nakitsiz olarak gerçekleştirilmesi veya belirli türdeki gelirlerin nakit paraya dönüştürülmeden hesaplar arasında transfer edilmesinin zorunlu olması gibi kurallar ile tamamen olmasa da yüksek bir oranda nakit kullanımının minimuma indirilmesi mümkün olabilecek bir gerçektir.
Bankacılık işlemlerinin hatasız olmadığı gibi nakitsiz bir toplumda da elbette geri alınması gerekecek işlemler ortaya çıkacaktır.
Ayrıca, üretim ve imalatı yapılan mal ve hizmetlerin pazara ilk sunumu veya firmaların yurtdışı ile olan ticari ilişkilerinin nakitsiz ve merkezi bir sistem üzerinde nasıl gerçekleştirileceği ile ilgili tanıtım dokümanında bilgi olmaması özellikle iş insanlarının aklında soru işaretlerine neden olacaktır.
Bu ve benzeri teknik açıklamaların eksikliği neden ile Artagan Projesi’ nin tanıtım dokümanında ve filmlerinde yer aldığı gibi 2 yıl içerisinde nakitsiz topluma geçişi sağlayacak bir proje olarak düşünülmesi pek gerçekçi görülmemektedir.
Ancak her halükarda, nakitsizliğe geçiş miktarı kadar vergi sistemindeki kayıtdışılığı engelleyeceği de bir gerçektir.
Ancak bunu yaparken bir seyyar satıcı alışverişini nakitsiz yapmaktan çok daha önce özellikle gayrimenkul sektörü gibi birim ürün fiyatının yüksek olduğu alanlarda beyan ve satış fiyatı farklarından kaynaklı vergi kaçaklarının önüne geçmesi çok daha önemli olacağı açıktır.
Netice itibariyle Artagan Projesi henüz Proje olarak bile değerlendirilmesi pek mümkün olmayan, yapay zeka merkezli değil muhtemel iş süreç kurallarına dayalı, tanıtım dokümanında da açık ifadesi yer alan bir önermeler bütününden ibaret olduğu görülmüştür.
İlgili tanıtım filmi ve tanıtım dokümanına aşağıdaki bağlantılardan ulaşılabilir.
Tanıtım metni ve dokümanı:
https://iyiparti.org.tr/artaganla-milletimize-yakisir-bir-turkiye-mumkun
Tanıtım filmi: